Trí tuệ nhân tạo AI trong giáo dục Việt Nam là xu thế tất yếu

Hiện nay, trí tuệ nhân tạo AI trong giáo dục đã làm thay đổi đáng kể quá trình dạy và học truyền thống. AI đã mở ra một không gian học tập hoàn toàn mới, linh hoạt hơn, chủ động hơn cũng như hiệu quả và cá nhân hoá hơn. Áp dụng AI trong giáo dục đã trở thành xu hướng tất yếu trong thời đại công nghệ số bùng nổ. Cùng tìm hiểu bức tranh toàn cảnh về xu hướng công nghệ này trong bài viết dưới đây nhé.   

1. Trí tuệ nhân tạo – Xu thế mới trong giáo dục 

Trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence – AI) là khả năng của máy móc, hệ thống máy tính  thực hiện các nhiệm vụ yêu cầu trí thông minh của con người, như học tập, suy luận và giải quyết vấn đề. Công nghệ AI cho phép máy tính mô phỏng quá trình tư duy và tiếp thu kiến thức, mở ra nhiều ứng dụng đa dạng trong cuộc sống.. 

Trong lĩnh vực giáo dục, AI đang trở thành một xu hướng công nghệ nổi bật, mang lại những thay đổi đáng kể trong phương pháp giảng dạy và học tập. Sự tích hợp AI vào giáo dục giúp tạo ra các phương pháp học tập thông minh, tăng hiệu quả học và dạy đồng thời tăng tính cá nhân hoá. 

Với sự phát triển của AI, nền giáo dục số cũng ngày càng được đẩy mạnh, các khóa học trực tuyến, lớp học ảo đã không còn xa lạ với học sinh và giáo viên. Không chỉ được ứng dụng tích cực trong quá trình dạy và học, công nghệ AI cũng được ứng dụng rộng rãi trong các công việc hành chính hay quy trình giám sát và kiểm tra. Nhờ đó giúp tạo dựng môi trường học tập linh hoạt, đổi mới sáng tạo, thích ứng với xã hội hiện đại. 

2. Vai trò của trí tuệ nhân tạo trong giáo dục

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong lĩnh vực giáo dục, không chỉ hỗ trợ giáo viên trong công tác giảng dạy mà còn đồng hành cùng học sinh trong quá trình học tập. Cùng tìm hiểu các vai trò cụ thể mà AI có thể đảm nhiệm trong giáo dục dưới đây.

2.1. Trợ giảng cho giáo viên 

Trí tuệ nhân tạo đóng vai trò như một trợ giảng đắc lực, giúp giáo viên giảm bớt khối lượng công việc và tập trung hơn vào việc giảng dạy. Cụ thể, AI có thể:

• Tự động hóa chấm điểm và đánh giá: AI có khả năng chấm điểm các bài kiểm tra trắc nghiệm và tự luận, cung cấp phản hồi nhanh chóng và chính xác, giúp giáo viên tiết kiệm thời gian chấm bài.
• Quản lý hồ sơ học sinh: Với các dữ liệu về thông tin học sinh, điểm danh, điểm số, AI có thể tổng hợp và phân tích giúp theo dõi tiến độ học tập, nắm bắt tình hình của từng học sinh.
• Phát triển nội dung giảng dạy: AI hỗ trợ giáo viên trong việc tạo nội dung bài giảng như thiết kế slides, tổng hợp thông tin mới nhất,  đề xuất các tài liệu phù hợp và tạo các bài tập tương tự nhanh chóng.
• Hỗ trợ giao tiếp và phản hồi: Trí tuệ nhân tạo cung cấp công cụ như chatbot AI để trả lời các câu hỏi thường gặp của học sinh mà không cần sự tham gia trực tiếp của giáo viên. ​

2.2. Trợ lý học tập cá nhân 

AI không chỉ là trợ thủ đắc lực của giáo viên mà còn đóng vai trò quan trọng trong quá trình tự học của học sinh, sinh viên. Công nghệ này giúp học sinh trải nghiệm học tập một cách hiệu quả, linh hoạt và đạt kết quả cao bởi có thể:

• Đề xuất lộ trình học tập: Khả năng phân tích dữ liệu cùng với nguồn thông tin khổng lồ giúp AI có thể đề xuất các chương trình, lộ trình học tập tuỳ theo mong muốn, năng lực và sở thích của học sinh.
• Cung cấp thông tin chính xác, nhanh chóng: Trí tuệ nhân tạo có thể tìm kiếm, tổng hợp và cung cấp thông tin theo yêu cầu một cách hiệu quả, giúp học sinh giải đáp mọi câu hỏi nhanh chóng.
• Hỗ trợ học tập 24/7: Nếu giáo viên bị giới hạn bởi thời gian giảng dạy thì các chatbot AI có thể hoạt động 24/7, sẵn sàng hỗ trợ học sinh giải đáp thắc mắc mọi lúc mọi nơi.
• Thúc đẩy năng lực tự học: AI cho phép truy cập kho tàng kiến thức khổng lồ một cách chủ động, nhanh chóng, từ đó khuyến khích học sinh tự tìm tòi, khám phá.

3. Lợi ích của trí tuệ nhân tạo trong giáo dục

Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục Việt Nam đã mang đến các lợi ích đáng kể cho cả giáo viên lẫn học sinh. So với phương pháp truyền thống, AI cung cấp sự nhanh chóng, hiệu quả và linh hoạt hơn.

3.1. Tăng cường hiệu quả giảng dạy

Khi có trí tuệ nhân tạo, giáo viên có thể giảm bớt gánh nặng các công việc hành chính có tính chất lặp đi lặp lại như soạn giáo án, chấm điểm, quản lý hồ sơ học sinh bởi AI giúp tự động hoá các công việc này. Nhờ đó, giáo viên sẽ có nhiều thời gian hơn để tập trung nghiên cứu chuyên sâu hơn nội dung, phương pháp giảng dạy.  

Ngoài các công việc hành chính trên, AI cũng có thể đề xuất cho giáo viên các phương pháp, tài liệu giảng dạy phù hợp, đồng thời tạo bài kiểm tra, bài luyện tập theo yêu cầu. Với sự hỗ trợ của AI, quá trình giảng dạy sẽ được tối ưu hơn cả về hình thức lẫn nội dung.

3.2. Cá nhân hóa trải nghiệm học tập

Phương pháp giảng dạy truyền thống thường áp dụng một chương trình học chung cho tất cả học sinh, không tính đến sự khác biệt về khả năng và tốc độ tiếp thu của từng cá nhân. Điều này có thể khiến một số học sinh cảm thấy chán nản hoặc không theo kịp bài giảng. 

Chính vì thế, bên cạnh các giờ lên lớp chính thức thì sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo trong các giờ tự học tại nhà sẽ mang đến sự linh hoạt và trải nghiệm cá nhân hoá hơn. AI cho phép phân tích dữ liệu học tập của từng học sinh để thiết kế lộ trình học tập phù hợp, cung cấp nội dung bài tập tương ứng với khả năng và nhu cầu của mỗi người. Điều này giúp học sinh học tập hiệu quả hơn và tăng cường động lực học tập.

3.3. Cải thiện quản lý và đánh giá

Việc theo dõi tiến độ học tập và đánh giá kết quả của học sinh trong mô hình truyền thống thường mất nhiều thời gian và dễ xảy ra sai sót bởi số lượng dữ liệu khổng lồ. Đặc biệt khi giáo viên cần quản lý và theo dõi tình hình của hàng chục em học sinh cùng lúc. 

Với công nghệ hiện đại, AI sẽ là bộ não thứ hai, giúp giáo viên không cần ghi nhớ, tổng hợp  mà vẫn có cái nhìn tổng quan về hiệu suất học tập của học sinh. Từ đó, họ có thể đưa ra các biện pháp can thiệp kịp thời và điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp. ​

3.4. Tối ưu thời gian, chi phí giáo dục

Với các ứng dụng hữu ích trên, trí tuệ nhân tạo AI trong giáo dục đã giúp tiết kiệm rất nhiều nguồn lực cả về thời gian, công sức cho đến chi phí. Quá trình tổng hợp thông tin, phân tích và đưa ra kết quả theo yêu cầu được tự động hoá giúp cả giáo viên và học sinh có thêm thời gian để tập trung phát triển kiến thức. 

Các nền tảng học tập trực tuyến tích hợp AI cho phép học sinh truy cập vào tài liệu học tập mọi lúc, mọi nơi, giảm thiểu chi phí đi lại và cơ sở vật chất. Điều này không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn tạo điều kiện cho việc học tập linh hoạt và thuận tiện hơn.

4. Nhược điểm trí tuệ nhân tạo trong giáo dục

Bên cạnh các lợi ích thiết thực, trí tuệ nhân tạo AI cũng gặp nhiều khó khăn, thách thức khi ứng dụng vào thực tế giáo dục. 

4.1. Chi phí và năng lực triển khai

Việc tích hợp AI vào hệ thống giáo dục đòi hỏi đầu tư đáng kể về tài chính và hạ tầng công nghệ. Nhiều trường học, đặc biệt ở các khu vực có nguồn lực hạn chế, có thể gặp khó khăn trong việc đáp ứng các yêu cầu này. Bên cạnh đó, việc thiếu kiến thức và kỹ năng về AI của giáo viên và học sinh cũng là một rào cản lớn trong quá trình triển khai hiệu quả công nghệ này.

4.2. Vấn đề bảo mật và đạo đức

Trí tuệ nhân tạo AI có khả năng thu thập và xử lý lượng lớn dữ liệu nhưng cũng đặt ra những lo ngại về quyền riêng tư và bảo mật thông tin. Nếu không được quản lý chặt chẽ, nguy cơ vi phạm về việc sử dụng thông tin trái phép, sai mục đích là có thể xảy ra. Ngoài ra, việc AI thiếu khả năng đánh giá đạo đức hay duy trì định kiến từ dữ liệu nguồn trước đó cũng là một thách thức đáng kể.

4.3. Giảm khả năng tư duy độc lập

Việc sử dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục cũng có thể dẫn đến giảm tương tác trực tiếp giữa giáo viên học sinh cũng như giữa các học sinh với nhau. Học sinh có thể trở nên quá phụ thuộc vào AI dẫn tới giảm khả năng tư duy độc lập hay các kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng xã hội khác.

5. Định hướng ứng dụng AI trong giáo dục Việt Nam

Hiểu được tầm quan trọng và các lợi ích của AI, mới đây, bộ Giáo dục và Đào tạo đã đề ra chiến lược ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI trong giáo dục 2025. Theo đó, ngành giáo dục Việt Nam sẽ tập trung triển khai các hoạt động và chương trình thiết thực để tận dụng tối đa công nghệ AI trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. 

Trí tuệ nhân tạo AI sẽ được tích hợp vào chương trình giảng dạy và học tập tại nhà trường, từ khối tiểu học cho đến đại học và sau đại học. AI sẽ không còn là một lựa chọn mà là một công cụ quan trọng, thiết yếu trong việc dạy và học.

Ứng dụng của AI không chỉ dừng ở lý thuyết mà trực tiếp đi sâu vào hoạt động giáo dục, đảm nhiệm vai trò trợ giảng, trợ lý ảo, chatbot 24/7. Các ứng dụng khác như tự động hoá, cá nhân hoá hay phân tích, tổng hợp dữ liệu sẽ ngày càng được phổ biến rộng rãi. 

Trong tương lai xa, trí tuệ nhân tạo AI trong giáo dục Việt Nam sẽ còn phát triển hiện đại hơn, sáng tạo hơn để tiến tới tạo ra các lớp học thực tế ảo sống động, linh hoạt. Tất nhiên, trong quá trình ứng dụng, lợi ích của người học, người dạy và các vấn đề đạo đức, bảo mật vẫn sẽ là những ưu tiên hàng đầu.

Trí tuệ nhân tạo trong giáo dục đang và sẽ tiếp tục tạo ra những thay đổi đột phá trong cách dạy và học tại Việt Nam. Những lợi ích vượt trội như cá nhân hóa học tập, hỗ trợ giáo viên đã chứng minh rằng AI không chỉ là xu hướng nhất thời mà sẽ trở thành một phần tất yếu của nền giáo dục hiện đại.